Küresel Biyogüvenlik Takas Mekanizması (BCH), Cartagena Biyogüvenlik Protokolü’nün 20. Maddesi gereği, genetiği değiştirilmiş organizmalarla ilgili bilimsel, teknik, çevresel ve yasal bilgilerin değişimini ve bunlara ilişkin deneyimlemeyi kolaylaştırmak ve Protokolün uygulanması için Taraflara yardım etmek amacıyla kurulmuştur.
BCH (https://bch.cbd.int/en/), biyogüvenlik bilgisini sağlayan ve kullanan tarafların etkileşime girdiği ve bilgi alışverişinde bulundukları merkezi bir bilgi pazarı gibi işlev görmektedir. İlgilenen tüm kullanıcılar BCH web sitesi üzerinden serbestçe bilgi arayabilir ve elde edebilirler.
CARTAGENA BİYOGÜVENLİK PROTOKOLÜ Madde 20 BİLGİ PAYLAŞIMI VE BİYOGÜVENLİK TAKAS MEKANİZMASI
İşbu belge ile Sözleşmede Madde 18, paragraf 3 altında belirtilmiş olan Takas Mekanizmasının bir parçası olarak, aşağıdaki amaçlar için bir Biyogüvenlik Takas Mekanizması kurulmuştur: (a) Değiştirilmiş canlı organizmalarla ilgili bilimsel, teknik, çevresel ve yasal bilgilerin ve bu organizmalara ilişkin deneyimlerin alışverişinin kolaylaştırılması; (b) Gelişmekte olan ülke Tarafların, özellikle de bunlar arasındaki en az gelişmiş olan Devletlerin ve gelişmekte olan küçük ada Devletlerinin ve orijin merkezi ve genetik çeşitliliğin merkezi durumunda olan ülkelerin ve de ekonomik geçiş yaşayan ülkelerin özel ihtiyaçları göz önünde bulundurularak, Taraflara Protokolün uygulanması konusunda yardımcı olunması.
Biyogüvenlik Takas Mekanizması, yukarıda, paragraf 1’de belirtilmiş olan amaçlar dâhilinde bilginin kullanılabilir hale getirileceği bir araç olarak görev yapacaktır. Bu mekanizma Taraflarca Protokolün uygulanmasına ilişkin olarak sağlanmış olan bilgilere erişim sağlayacaktır. Aynı zamanda, mümkün olan hallerde, diğer uluslararası biyogüvenlik bilgi değişimi mekanizmalarına da erişim temin edecektir.
Gizli bilgilerin korunması hakkı saklı tutulmak şartıyla, her bir Taraf Biyogüvenlik Takas Mekanizmasına bu protokol altında sağlanması gerekli olan her türlü bilgiyi, ve bu bilgilerin yanı sıra aşağıdakileri sağlayacaktır: (a) Protokolün uygulanmasına ilişkin olarak mevcut bulunan herhangi bir yasa, yönetmelik ve kılavuz ve bunların yanısıra Taraflarca Ön Bildirim Anlaşması işlemleri için gerek duyulan bilgiler; (b) Tüm ikili, bölgesel ve çok taraflı anlaşmalar ve düzenlemeler; (c) Kendi yasal süreçleriyle ve Madde 15’e göre değiştirilmiş canlı organizmalara ilişkin olarak gerçekleştirilen risk değerlendirmelerinin ya da çevresel incelemelerin, mümkün olan hallerde, bunların ürünlerine yani değiştirilmiş canlı organizma kaynaklı, modern biyoteknoloji kullanılarak elde edilmiş olan çoğalabilir genetik malzemenin yeni kombinasyonlarını içeren işlenmiş materyallere ilişkin bilgileri de kapsayan özetleri; (d) Değiştirilmiş canlı organizmaların ithaline ya da serbest bırakılmasına ilişkin nihai kararları ve (e) Kendisi tarafından Madde 33’e göre sunulmuş olan ve Ön Bildirim Anlaşması işlemlerinin uygulanmasını da içeren raporlar.
Biyogüvenlik Takas Mekanizmasının çalışma biçimleri, faaliyetlerine ilişkin raporlar da dâhil olmak üzere, Taraflar toplantısı olarak görev yapan Taraflar Konferansı tarafından ilk toplantısında değerlendirilecek ve daha sonra inceleme altında tutulacaktır.
BCH'DE NE TÜR BİLGİLER YER ALMAKTADIR?
BCH’de mevcut olan bilgiler, Protokol’ün 20. Maddesi uyarınca istenen bilgilerin yanı sıra Taraflarca periyodik toplantılarında özel olarak talep edilen bilgi kategorilerinden oluşmaktadır.
Hâlihazırda mevcut olan bilgiler aşağıdaki şekilde Ulusal Kayıtlar ve Referans Kayıtlar altında düzenlenmiştir:
Ulusal Kayıtlar
Ulusal İrtibat Noktaları: Cartagena Protokolü (CPB-NFP); Kasıtsız sınır aşan hareketler ve acil durum önlemleri için irtibat noktası (Madde 17); Biyogüvenlik Takas Mekanizması (BCH-NFP).
Ulusal biyogüvenlik web siteleri veya veri tabanları
Yetkili ulusal makamlar (Madde 19.2)
Biyogüvenlik Yasaları, Yönetmelikleri, Yönergeleri ve Bölgesel ve Uluslararası Anlaşmalar
Ülke Kararları veya Diğer İrtibatlar
Düzenleyici bir süreç tarafından oluşturulmuş Risk Değerlendirmeleri
Biyogüvenlik Uzmanları
Biyogüvenlik Uzmanı Ataması Raporları
Referans Kayıtları
İrtibat Bilgileri
Kapasite Oluşturma Faaliyetleri, Projeleri ve Fırsatları
Biyogüvenlik Organizasyonları
Biyogüvenlik Bilgi Kaynak Merkezi (BIRC)
Biyogüvenlikte Bilimsel Bibliyografik Veri Tabanı (ICGEB tarafından yönetilen) BCH Haberleri
Bağımsız veya düzenleyici olmayan bir süreç tarafından oluşturulmuş risk değerlendirmeleri
Genetiği Değiştirilmiş Canlı Organizmalar
Genler ve DNA dizileri
Organizmalar
Yukarıda sağlanmış olan temel bilgilere ek olarak, BCH ayrıca Cartagena Protokolü, BCH kullanımı ve Protokolün uygulanması için kaynaklara bağlantılar hakkında da genel bilgi sunmaktadır.
BCH EĞİTİM MATERYALLERİ
BCH web sayfasında yer alan yardımcı materyaller;
Çevrimiçi Yardım Sistemi (https://bch3-vle.unep.org/) BCH Merkez Portalının kullanımı konusunda yardım sağlamak amacıyla tasarlanmıştır.